Z ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ #56 Ιούνιος 09

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: ΠΕΝΤΕ ΜΕΡΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
ΜΟΥΜΙΑ ΑΜΠΟΥ ΤΖΑΜΠΑΛ: ΕΝΑ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΒΑΝΤΑΝΑ ΣΙΒΑ: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ
ΣΑΟΥΛ ΛΑΝΤΑΟΥ: Η ΟΡΓΗ ΒΑΘΑΙΝΕΙ
ΤΖΟΡΤΖ ΜΟΝΠΑΪΟΤ: ΥΠΟΔΟΥΛΗ ΓΝΩΣΗ

Κάντε κλικ στους παραπάνω τίτλους για να διαβάσετε τα άρθρα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: ΠΕΝΤΕ ΜΕΡΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Πέντε μέρες ελευθερίας ποτέ δε θα είναι αρκετές. Είναι, όμως, η αρχή μιας διαρκούς και κλιμακούμενης αντεπίθεσης. Σκοπός μας: να πάρουμε τη ζωή μας πίσω. Την ίδια ώρα που τα κόμματα σπαταλούν εκατομμύρια ευρώ για προεκλογικές καμπάνιες κενού περιεχομένου, κάποιοι κάνουν πολιτική. Το πρώτο φεστιβάλ της Βαβυλωνίας είναι πια γεγονός και διεκδικεί τα πρωτεία όσον αφορά τη σύσταση του κόσμου που το αγκάλιασε. Φιγούρες πολύχρωμες, μικρής ή μεγάλης ηλικίας, με απλανή ή φλογερά βλέμματα, άνθρωποι ανήσυχοι, από εκείνους που δεν περιορίζονται στην αποχή από τις ευρωεκλογές – η οποία μόνη της δε σημαίνει τίποτα – αλλά παίρνουν την πολιτική στα χέρια τους, γυρίζουν την πλάτη τους στα κόμματα και την υποτέλεια και επιλέγουν την αξιοπρέπεια και την αυτοοργάνωση.

Απόσταγμα τέτοιας συλλογικής εργασίας και αυτοοργάνωσης, το φεστιβάλ έγινε πραγματικότητα από τις εισφορές και τις προσπάθειες ανθρώπων που πίστεψαν στην ιδέα και θυσίασαν χρόνο και κόπο για να το φέρουν σε πέρας. Κορυφαίοι καλεσμένοι με πολιτικό ή πολιτιστικό λόγο από διάφορες χώρες πείστηκαν να συμμετάσχουν, η Σύγκλητος της Σχολής Καλών Τεχνών, παρά την αντίθετη άποψη του Πρύτανη και το αρνητικό κλίμα, συναίνεσε τελικά στην παραχώρηση του χώρου, ενώ, παρά την παντελή έλλειψη χρημάτων, ξεπεράστηκαν όλα τα εμπόδια των απαραίτητων εμπορευματικών συναλλαγών. Τελικά, η αθρόα προσέλευση των απλών ανθρώπων επιβράβευσε αυτές τις προσπάθειες και ανάγκασε τον Χάουαρντ Ζιν, κατά την επιστροφή του στο ξενοδοχείο, να μας ευχαριστήσει με δάκρυα στα μάτια για την εμπειρία που του χαρίσαμε.

Σκοπός μας ήταν να δώσουμε το έναυσμα για πολιτική συζήτηση, να ασκήσουμε κριτική, να προκαλέσουμε πολιτική αντιπαράθεση και ζύμωση, όχι να χειροκροτήσουμε έτοιμες πολιτικές συνταγές. Είμαστε περήφανοι που το πετύχαμε. Η συμμετοχή των μπουχτισμένων, καθημερινών ανθρώπων στις λαϊκές πολιτικές διεργασίες που έλαβαν χώρα στα αμφιθέατρα της σχολής, στο φουαγιέ και σ’ όλα τα διασκορπισμένα τραπεζάκια ήταν συγκινητική. Αυτοί οι απλοί άνθρωποι, που μας τίμησαν με την παρουσία τους, αποδείχθηκαν κυριολεκτικά ανώτεροι των κοινωνικών περιστάσεων αλλά και των συλλογικοτήτων που δραστηριοποιούνται στη χώρα, οι οποίες αντίθετα, όπως φάνηκε περίτρανα και στο φεστιβάλ, αντιμετωπίζουν δύο χρόνια σοβαρά προβλήματα: την έλλειψη συγκροτημένων πολιτικών ριζοσπαστικών προτάσεων, οι οποίες να ζυμώνονται μέσα στην κοινωνία και να εκφράζονται στα λαϊκά φεστιβάλ για κριτική και αμφισβήτηση, καθώς και την απουσία συνεργασίας μεταξύ τους.

Μπορεί ο κόσμος να γυρίζει την πλάτη στα κόμματα, από την άλλη, όμως, δεν έχει πού να στραφεί. Κοινωνία χωρίς συλλογικότητες δεν υπάρχει. Κοινωνία μίας συλλογικότητας είναι η ολοκληρωτική κοινωνία του κράτους και κίνημα μίας συλλογικότητας είναι κίνημα ΚΚΕ. Η αληθινή πολιτική, δικαίωμα και υποχρέωση όλων μας, ασκείται μέσα από τις κινηματικές διαδικασίες και απαιτεί όλες αυτές τις πολυάριθμες αυτοοργανωμένες ομάδες που δραστηριοποιούνται στην πόλη και προσπαθούν να εφαρμόσουν στην πράξη εκείνο που κάποιοι αποκαλούν ουτοπία. Αυτές, όμως, για να είναι πρόδρομοι του μέλλοντος που ονειρευόμαστε, αν θέλουν να γοητεύσουν πραγματικά την πλειονότητα του κόσμου και να αποτελέσουν μέρος της λύσης του κοινωνικού προβλήματος, θα πρέπει να αποκτήσουν επιτέλους αρθρωμένο πολιτικό πρόταγμα, αντί για σκέτη άναρθρη κριτική, και ταυτόχρονα να καταφέρουν να συνεργαστούν μεταξύ τους δημιουργώντας ομοσπονδίες και δίκτυα στη βάση των όποιων κοινών στόχων, αντί να ανταγωνίζονται η μια την άλλη θυμίζοντας κομματικές παρατάξεις του παρελθόντος στο οποίο ζούμε.

Το πρώτο διεθνές αντιεξουσιαστικό φεστιβάλ της Βαβυλωνίας ήταν μια καλή ευκαιρία για όλες τις συλλογικότητες να αποδείξουν ότι πιστεύουν στον ίδιο τους τον εαυτό και σ’ αυτόν τον τρόπο οργάνωσης, ότι δεν έχουν μετατραπεί σε εγωπαθείς ατομικότητες στείρας, νηπιακής μισαλλοδοξίας. Μια ευκαιρία που πέρασε ανεκμετάλλευτη. Από την άλλη μεριά, διαβλέπω ότι οι ανοργάνωτοι και ανήσυχοι άνθρωποι δε θα μείνουν με τα χέρια δεμένα περιμένοντας τις συλλογικότητες να λύσουν τα υπαρξιακά, μετεμφυλιακά τους συμπλέγματα· η διαδικασία της πολιτικής ζύμωσης που ξεκινάει στις τάξεις των ανοργάνωτων ανθρώπων είναι χείμαρρος που με τον καιρό φουντώνει και στο διάβα του θα παρασύρει τις συλλογικότητες του χθες και θα τις ξεβράσει πλήρως μεταμορφωμένες σε νέες κοινωνικές όχθες.

ΜΟΥΜΙΑ ΑΜΠΟΥ ΤΖΑΜΠΑΛ: ΕΝΑ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Την ώρα που γράφονται αυτά τα λόγια η συνάντηση των G20 λαμβάνει χώρα στη δεύτερη μεγαλύτερη παγκοσμίως τραπεζική πόλη (το Λονδίνο) και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα έφτασε με μια ακολουθία που όμοιά της δεν έχουμε δει από την εποχή που ο αυτοκράτορας επισκεπτόταν τις κτήσεις του στην ενδοχώρα προκειμένου να εντυπωσιάσει τον όχλο με τη δύναμη και το μεγαλείο της αυτοκρατορίας.

Όμως, όπως συνηθίζεται, τα φαινόμενα ίσως και να απατούν, καθώς οι αληθινοί πρίγκιπες δε φοράνε ούτε στέμματα ούτε επιδεικνύονται με πομπές. Αληθινοί είναι οι πρίγκιπες του κεφαλαίου και, όπως εύστοχα παρατήρησε ο Μαρξ, καταλαμβάνουν τα «ανώτερα επίπεδα της οικονομικής εξουσίας», ενώ οι πολιτικοί αρχηγοί αποδέχονται σιωπηλά τη δύναμη τους. Αλλά τους τελευταίους πέντε μήνες περίπου τα «ανώτερα επίπεδα της οικονομικής εξουσίας» δε φαντάζουν πια τόσο εξουσιαστικά.

Οι τράπεζες καταρρέουν μέσα σε μια νύχτα, μακροπρόθεσμα επιχειρηματικά πλάνα και εταιρίες διαλύονται, οι κατασχέσεις αυξάνονται και τα ποσοστά ανεργίας ανεβαίνουν όπως η ένδειξη του θερμόμετρου στην κόλαση. Η θέση του κεφαλαίου είναι τόσο επισφαλής όσο ποτέ άλλοτε.

Αν ζούσαμε σε έναν κόσμο όπου κυβερνούν οι νόμοι της λογικής τώρα θα ήταν η ώρα για την άνοδο της αριστεράς και για την επίθεση των σοσιαλιστικών ιδεών στα «οδοφράγματα» του καπιταλισμού, γκρεμίζοντας στη γη τα πέτρινα είδωλά του.

Όμως αυτή δεν είναι καθόλου η πραγματικότητα στην οποία ζούμε. Γιατί άραγε;

Θεωρώ ότι κάποιες θεμελιώδεις ιδέες χρειάζονται επανεξέταση σ’ αυτό το σημείο. Το κεφάλαιο είναι ένας βρικόλακας. Έχει πολλά πρόσωπα και πολλές ζωές. Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρήσαμε την άνοδο των επονομαζόμενων «δεξαμενών σκέψης», που απαρτίζονται από νομικούς συμβούλους ενταγμένους στο σύστημα, των οποίων η δουλειά είναι η υπεράσπιση των καπιταλιστικών ιδεών και η προώθηση όλων των οπισθοδρομικών, αντικοινωνικών, πραγματικά καταπιεστικών ιδεών. Λόγω του πλούτου και της επιρροής τους έχουν άμεση πρόσβαση στα μικρόφωνα των MME και μπορούν έτσι να πολλαπλασιάζουν την επιρροή τους και να παίζουν το ρόλο των ειδικών για όλα τα ζητήματα, ασήμαντα και σημαντικά. Τέτοιου είδους ειδικοί έπαιξαν βασικό ρόλο στην προώθηση του πολέμου στο Ιράκ το 2001 και το 2002. Οι φωνές τους βομβάρδισαν τα ΜΜΕ με μια ρητορική που τώρα ακούγεται γελοία: «Οι Αμερικανοί θα γίνουν δεκτοί σαν απελευθερωτές», «θα μας ραίνουν με ροδοπέταλα», «ο κήπος της δημοκρατίας θα ανθίσει από τις προσπάθειες μας» και αλλά τέτοια παρόμοια.

Τέτοιου είδους ισχυρισμοί είναι βλακώδεις, αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Οι ειδικοί επέστρεψαν. Πολλοί απ’ αυτούς είναι εκτός κυβέρνησης αλλά χάρη στα δισεκατομμύρια που «επενδύθηκαν» στις δεξαμενές σκέψης αυτές αποτελούν ένα είδος σκιώδους κυβέρνησης που μπορεί ακόμη να μονοπωλεί τα μικρόφωνα των ΜΜΕ. Τώρα πρόκειται για ειδήμονες των δεξαμενών σκέψης που έχουν ανοσία στην αποτυχία καθώς έχουν εξασφαλίσει διαρκή αργομισθία από το κεφάλαιο.

Ωστόσο, χωρίς να μας εκπλήσσει, δεν υπάρχει αντίλογος από την αριστερά (απ’ όσο ξέρω).

Εν μέρει, νομίζω ότι αυτό συμβαίνει επειδή η αριστερά δε διαθέτει τους πόρους της δεξιάς ή επειδή δε χρησιμοποιεί τους πόρους της μ’ αυτόν τον τρόπο.
Έτσι, σε μια εποχή που το κεφάλαιο αμφισβητείται σοβαρά, λιγοστές φωνές είναι έτοιμες να προσφέρουν εναλλακτική λύση που θα ‘χει μαζική απήχηση και, αν υπάρχουν τέτοιες φωνές, πώς θα φτάσουν στο πλατύ κοινό; Ή μήπως φτάνουν;

Πριν από λίγους μήνες παρακολουθήσαμε τις γενικές εκλογές όπου το ένα κόμμα κατηγορούσε επανειλημμένως το άλλο ότι είναι «σοσιαλιστικό». Σε μια τέτοια δημόσια καμπάνια, αυτό δεν ήταν απλώς μια κακή διατύπωση· δεν ευχόσασταν, όμως, από μέσα σας να ήταν πραγματικά σοσιαλιστής ο υποψήφιος;

Βέβαια, αν ήταν, δε θα απολάμβανε τη γενναιοδωρία των επιχειρήσεων που θα έκανε εφικτή την υποψηφιότητα του (για να μην αναφέρω την υποστήριξη του κομματικού μηχανισμού).

Τελικά, όμως, έχει λίγη σημασία ποιος βρίσκεται στη κορυφή, εφόσον αυτοί που βρίσκονται στη βάση κινητοποιούνται, οργανώνονται και υπερασπίζονται μαχητικά τα ταξικά και κοινωνικά τους συμφέροντα. Με λίγα λόγια, τα κοινωνικά κινήματα αποτελούν τη μοναδική λύση.

Οι άνθρωποι πρέπει να κατακλύσουν τους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για την παρούσα οικονομική κατάσταση, εν μέσω της οποίας οι τραπεζίτες συγκεντρώνουν δισεκατομμύρια δημόσιου χρήματος, ενώ αντίθετα οι απλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν κατασχέσεις και προσωρινές απολύσεις, κινδυνεύοντας να μείνουν άστεγοι.

Αλλά όπως αναφέρει ο Φρίντριχ Ένγκελς στην εισαγωγή τού βιβλίου τού Μαρξ, O Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία (1871), «το κράτος δεν είναι τίποτε άλλο από ένας μηχανισμός καταπίεσης της μίας τάξης από την άλλη και, πράγματι, αυτό δε συμβαίνει λιγότερο στη δημοκρατία από ό,τι στη μοναρχία».

Στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο o Μαρξ μας υπενθυμίζει ότι «το ανώτατο όργανο του σύγχρονου κράτους δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια επιτροπή διαχείρισης… ολόκληρη η μπουρζουαζία». Δηλαδή, το δημοκρατικό κράτος είναι όργανο της μπουρζουαζίας, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Υπό αυτό το πρίσμα, γιατί να μην κλέβουν το δημόσιο πλούτο για το προσωπικό τους όφελος; Δεν είναι οι κεφαλαιοκράτες εργαλεία παραγωγής ιδιωτικού πλούτου και επιρροής;

Τα κοινωνικά κινήματα, δηλαδή τα μαζικά κινήματα, σπάζουν αυτούς τους δεσμούς απαιτώντας πολιτικές οι οποίες να καταναλώνουν τους δημόσιους πόρους εξυπηρετώντας τις δημόσιες ανάγκες ή τουλάχιστον να φαίνεται ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους.

Ζούμε σε μια εποχή όπου οι πόλεμοι υποκινούνται στο όνομα της δημοκρατίας· όμως λίγοι θεσμοί είναι τόσο βαθειά αντιδημοκρατικοί όσο οι οικονομικοί. Οι πλούσιοι, ουσιαστικά οι αρχιτέκτονες της οικονομικής κατάρρευσης, θεωρείται δεδομένο ότι έχουν δικαίωμα να πάρουν επιχορηγήσεις πολλών δισεκατομμυρίων για να γλιτώσουν την κατάρρευση, ενώ οι φτωχοί και οι άνεργοι αξίζουν στην καλύτερη περίπτωση μόνο τη συμπόνια μας και στη χειρότερη την περιφρόνησή μας.

Αυτού του είδους η λογική δηλητηριάζει τη συνείδησή μας και όχι μόνο επηρεάζει τη σκέψη μας αλλά εμποδίζει και πιθανές εναλλακτικές λύσεις. Παντού γύρω μας, από τις αποτυχημένες επιχειρήσεις και την ανεργία μέχρι τις κατασχέσεις που έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση των αστέγων, βλέπουμε αποδείξεις της κρίσης του καπιταλισμού. Η πραγματικότητα του επιχειρηματικού κύκλου είναι: άνθιση και χρεοκοπία. Χρεοκοπία και άνθιση. Πόλεμοι για την υπεράσπιση της επιχειρησιακής απληστίας και της βιομηχανικής κατάκτησης.

Περισσότερα για τους εκατομμυριούχους και τους δισεκατομμυριούχους και τίποτα για τους πολλούς.

Ποια κοινωνική συνθήκη θα μπορούσε να είναι καλύτερη για τους σκοπούς μας; Τι περισσότερο χρειαζόμαστε για να δείξουμε ότι η παρούσα κατάσταση είναι σίγουρη συνταγή για μια επόμενη κατάρρευση;

Τώρα μας παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία που ίσως δεν θα την έχουν πολλές επόμενες γενιές – ας μην τη χαραμίσουμε. Ας οργανώσουμε τα κινήματα μας, όπως το απαιτεί αυτή η κρίσιμη ώρα. Ζούμε σε μια φάση που παρόμοια δεν έχουμε συναντήσει από τη δεκαετία του ’30. Οι πολιτικοί χρωστάνε το αξίωμα τους στη δύναμη του κερδοσκοπικού καπιταλισμού, ο οποίος ευθύνεται για την επική αυτή καταστροφή και οι πολιτικοί είναι απρόθυμοι να πάνε κόντρα στους χρηματοδότες τους, ακόμη και τώρα που βρίσκονται σε κρίση.

Το επίκεντρο του οικονομικού σεισμού είναι η Νέα Υόρκη και το Λονδίνο, όπου οι τραπεζικές απάτες με τις υποθήκες γεννήθηκαν και εξελίχθηκαν σε νέους τρόπους δημιουργίας υπέρογκου πλούτου.

Και στις δύο πρωτεύουσες των οικονομικών αυτοκρατοριών, οι εκλεγμένοι αρχηγοί, ο αμερικάνος πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα και ο βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν, δε θέλουν να χαρακτηριστούν σοσιαλιστές και γι’ αυτό διστάζουν να ασκήσουν περισσότερη από συμβολική πίεση στις τράπεζες, ενώ ταυτόχρονα έχουν δείξει ανικανότητα να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητές τους, για να μην αναφέρω τον εθνικό πλούτο.

Τώρα είναι η στιγμή να οργανώσουμε, να επεκτείνουμε τα κινήματα μας, να διαδηλώσουμε τη δύναμη και τη διαφορετικότητα μας, γιατί αν μας διδάσκει κάτι η ιστορία αυτό είναι ότι όταν η αριστερά δεν καταφέρνει να οργανωθεί, τότε η δεξιά κυριαρχεί.

Δε μιλάω με ελαφριά καρδιά. Η άποψη αυτή γεννήθηκε από τη μελέτη μιας σειράς διαλέξεων του μαρξιστή ιστορικού και επαναστάτη Κ. Τζέιμς στο Τρινιντάτ, το καλοκαίρι του 1960. Οι διαλέξεις αυτές συγκεντρώθηκαν χρόνια αργότερα στο Modern Politics (1973). O Τζέιμς, μιλώντας στο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Ενηλίκων της Δημόσιας Βιβλιοθήκης του Τρινιντάτ, έθιξε το θέμα του κρίσιμου σημείου καμπής που αντιμετώπιζε η Γερμανία το 1930-1931. Εξηγούσε ότι ήταν μια περίοδος αποφασιστική για το μέλλον της Ευρώπης. Παραθέτω τα ακριβή λόγια του Τζέιμς:

Οι γερμανοί κομμουνιστές πήραν οδηγίες από τη Μόσχα να μην εμποδίσουν τον Χίτλερ να ανέλθει στην εξουσία. Τέτοιου είδους θέματα, όμως, είναι δύσκολο να τα αναλύω σε ένα κοινό που δεν είναι οικείο με την σχετική βιβλιογραφία και δεν έχει την ικανότητα να πάει αύριο το πρωί στην πόλη για να αγοράσει βιβλία. Έφερα εδώ το δικό μου βιβλίο που είναι γραμμένο το 1937. Έχω γράψει 52 σελίδες για εκείνη την περίοδο στη Γερμανία (αυτό θα το επιβεβαιώσει και ο πρόεδρος) με τον τίτλο «Μετά τον Χίτλερ, η Σειρά μας». Αυτό ήταν το σλόγκαν του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας από το 1930 μέχρι τη στιγμή που ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία το 1933. Αφήστε τον Χίτλερ να έρθει, να αποτύχει και μετά εμείς θα κάνουμε την επανάσταση. Αυτές ακριβώς ήταν οι οδηγίες του Στάλιν. (σελ. 58)

Πού θέλω να καταλήξω; Εάν η αριστερά αποτύχει να οργανωθεί, θα το πράξει η δεξιά. Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο στην αμερικανική και παγκόσμια ιστορία. Το μέλλον εξαρτάται από τις πράξεις μας.

Σας Ευχαριστώ!
Οna move! Long Live John Africa!
Ο θανατοποινίτης Mumia Abu Jamal


To Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών πρόσφατα απέρριψε το αίτημα του Abu- Jamal για έφεση. Το αίτημα στηρίζεται στο γεγονός ότι η απόφαση των ενόρκων ήταν επηρεασμένη από τη ρατσιστική τους διάθεση. Το Ανώτατο Δικαστήριο δεν έχει αποφασίσει ακόμη εάν θα λάβει υπόψη του τις δικαστικές αποφάσεις 2001/2008 δύο κατώτερων δικαστηρίων της Φιλαδέλφεια, σύμφωνα με τις οποίες ο Abu-Jamal δικαιούται νέα δίκη για να επανεξεταστεί η θανατική ποινή που του έχει επιβληθεί. Εάν το Ανώτατο Δικαστήριο συμφωνήσει με την απόφαση του περιφερειακού εισαγγελέα της Φιλαδέλφεια τότε ο Abu-Jamal θα εκτελεστεί χωρίς νέα δίκη.

Σε απάντηση, ο βασικός πληρεξούσιος του Abu-Jamal, Robert R. Bryan, θα στείλει αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο για επανάληψη της ακροαματικής διαδικασίας. Παράλληλα, έγιναν έκτακτες συναντήσεις σε διάφορες πόλεις για να συντονιστεί η λαϊκή αντίδραση και 3000 άνθρωποι υπέγραψαν ενάντια στη θανατική ποινή.

Στις 24 και 25 Απριλίου έγιναν διάφορες εκδηλώσεις σε πολλές πόλεις για να γιορταστεί η έκδοση του νέου βιβλίου του Abu-Jamal από τις εκδόσεις City Lights, με τίτλο JAILHOUSE LAWYERS (Δικηγόροι των Φυλακών, στμ). Περισσότερες πληροφορίες στη σελίδα: www.citylights.com.

Μετάφραση: Μαρία Πατεράκη

ΒΑΝΤΑΝΑ ΣΙΒΑ: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ

Η πολιτική των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων


Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα υποτίθεται ότι προανήγγειλαν μια δεύτερη πράσινη επανάσταση, γιατί θα παράγονταν σε μεγαλύτερες ποσότητες και θα βελτίωναν την επισιτιστική ασφάλεια. Ωστόσο, τα υφιστάμενα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα δεν προσφέρουν περισσότερη τροφή. Η εξάπλωσή τους αντανακλά την εξάπλωση μιας διατροφικής δικτατορίας και όχι τη δυνατότητα για ελεύθερες και συνειδητές διατροφικές επιλογές. Σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζονται οι υποστηρικτές τους, τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα υπονομεύουν την επισιτιστική ασφάλεια, τη διατροφική κυριαρχία και τη διατροφική δημοκρατία.

Επισιτιστική Ασφάλεια
Το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων που καλύπτονται από γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες χρησιμοποιούν μεταλλαγμένους σπόρους πρώτης γενιάς, οι οποίοι βασίζονται στην ανθεκτικότητα απέναντι στα ζιζανιοκτόνα ή στην εισαγωγή γονιδίων βακίλου Θουριγγίας (Bt) για την καταπολέμηση των παρασίτων. Τα γονίδια που είναι ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα επιτρέπουν μεγαλύτερη χρήση αυτών των ουσιών. Η τοξίνη Bt στις καλλιέργειες υποτίθεται ότι καταπολεμά τον πράσινο σκώληκα, αλλά οδηγεί στην ταχεία ανάπτυξη ανθεκτικότητας καθώς και στην εξάπλωση νέων παρασίτων.

Η αυξημένη απόδοση των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών είναι το πιο σημαντικό επιχείρημα που χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία των μεταλλαγμένων. Στην πραγματικότητα όμως, η γενετική μηχανική έχει οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής. Ο Μπιλ Κρίστανσον, ένας αμερικανός καλλιεργητής σόγιας, δήλωσε στο πρώτο Συνέδριο για τη Βιολογική Καταστροφή, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 1998 στο Σεντ Λούις, την έδρα της Μονσάντο (Monsanto), ότι στο Μισούρι η μεταλλαγμένη σόγια είχε μειωμένη απόδοση κατά πέντε μπούσελ ανά έικρ. Ο Εντ Όπλινγκερ, καθηγητής Αγρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν, διεξάγει εδώ και 25 χρόνια ελέγχους απόδοσης των σπόρων σόγιας. Βάσει των στοιχείων που συγκέντρωσε από 12 πολιτείες, οι οποίες καλλιεργούν το 80% της αμερικανικής σόγιας, διαπίστωσε ότι η μεταλλαγμένη σόγια είχε κατά 4% μειωμένη απόδοση σε σύγκριση με τις συμβατικές ποικιλίες.

Σε μια μελέτη των Μαρκ Λαπ και Μπριτ Μπέιλι, οι συμβατικοί σπόροι σόγιας είχαν καλύτερη απόδοση απ’ ό,τι οι μεταλλαγμένοι σε 30 από τις 38 ποικιλίες, με συνολική μείωση απόδοσης κατά 10% σε σύγκριση με τις συμβατικές ποικιλίες (Against the Grain, 1999). Ο Δρ. Τσαρλς Μπενμπρούκ, βασιζόμενος πάνω σε 8.200 πανεπιστημιακούς ελέγχους το 1998, ανέφερε μια μείωση απόδοσης της τάξεως του 6-7% σε καλλιέργειες που είχαν γενετικά τροποποιηθεί ώστε να είναι πιο ανθεκτικές στο ζιζανιοκτόνο Roundup. Εάν δεν αντιστραφεί μέσω μελλοντικών βελτιώσεων, μια τέτοια μείωση θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η πιο σημαντική πτώση απόδοσης που έχει ποτέ συνδεθεί με μια γενετικά τροποποιημένη καλλιέργεια.

Στην Ινδία η απόδοση του βαμβακιού Bt ήταν εντυπωσιακά μικρότερη από την υποσχόμενη κατά τον πρώτο χρόνο καλλιέργειας. Μελέτες δείχνουν ότι στην Μαχαράστρα και στο Άντρα Πραντές οι άλλες ποικιλίες πλην της Bt είχαν απόδοση δέκα κουίνταλ ανά έικρ, ενώ οι ποικιλίες Bt δύο κουίνταλ ανά έικρ. Στην Καρνατάκα οι άλλες ποικιλίες είχαν απόδοση 7 κουίνταλ ανά έικρ, ενώ οι ποικιλίες Bt 382 κουίνταλ ανά έικρ. Οι μεταλλαγμένοι σπόροι δεν αυξάνουν την απόδοση των γεωργικών καλλιεργειών. Η παραγωγή έχει μειωθεί κατά 50 με 60%. Υψηλότερη παραγωγή εμφανίζεται μόνο στα παραποιημένα δεδομένα που επινοούν οι πολυεθνικές.

Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Science στις 7 Φεβρουαρίου του 2003 από τους Μάτιν Κουέιμ και Ντέιβιντ Ζίλμπερμαν χρησιμοποιήθηκε για να υποστηριχθεί ψευδώς ότι η απόδοση του βαμβακιού Bt στις βαμβακοφυτείες της Ινδίας το 2002 ήταν μεγαλύτερη σε σχέση με τις άλλες ποικιλίες. Αυτή η δήθεν επιστημονική μελέτη δημιουργεί δύο λαθεμένες εντυπώσεις. Πρώτον, δε βασίζεται σε ανεξάρτητα επιστημονικά δεδομένα από γεωργικές καλλιέργειες, αλλά σε μη επαληθευμένα «εμπιστευτικά δεδομένα» που δόθηκαν από την εταιρεία Monsanto-Mahyco, η οποία εμπλέκεται στην πώληση σπόρων βαμβακιού Bt. Δεύτερον, ενώ η μελέτη βασίζεται σε δεδομένα της εταιρείας από ελέγχους του 2001, χρησιμοποιήθηκε παραπλανητικά για να αποδείξει την «επιτυχία» και την αυξημένη απόδοση των βαμβακοφυτειών το 2002. Ωστόσο, όλες οι ανεξάρτητες μελέτες δείχνουν πτώση της παραγωγής. Ακόμα και η αυτοαποκαλούμενη «ομάδα εμπειρογνωμόνων» που συνόδεψε τους αντιπροσώπους της Monsanto-Mahyco για να αξιολογήσει τις βαμβακοφυτείες παραποίησε τα δεδομένα.

Οι καλλιέργειες δεύτερης γενιάς, όπως το «χρυσό ρύζι» και οι «πατάτες με πρωτεΐνη», που εμφανίζονται να υπόσχονται μελλοντική αύξηση της παραγωγής για να αντικρούσουν τις οικολογικές κριτικές για τους σπόρους με ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα και με τοξίνη Bt, αποτυγχάνουν επίσης να αυξήσουν την επισιτιστική ασφάλεια.

Στα πλαίσια της συμφωνίας για τη μεταφορά τεχνολογίας μεταξύ Ινδίας και Ελβετίας αναφορικά με το ρύζι με βιταμίνη Α (χρυσό ρύζι), αυτό το μεταλλαγμένο ρύζι παράγει 70 φορές λιγότερη βιταμίνη Α απ’ ό,τι άλλες διατροφικές πηγές.
Παρομοίως, η πατάτα με πρωτεΐνη, που ανακοινώθηκε πρόσφατα, θα μειώσει τη διαθεσιμότητα πρωτεΐνης στην Ινδία. Όπως αναφέρεται στο περιοδικό New Scientist (2 Ιανουαρίου 2003), το σχέδιο παρουσιάστηκε σε ένα συνέδριο στο Λονδίνο από τον Τζ. Παντμανάμπαν, ο οποίος, ως διευθυντής του περίφημου Ινδικού Ιδρύματος Επιστημών, είχε υπογράψει μια μυστική συμφωνία με τη Monsanto, για την οποία δεν γνώριζαν τίποτε οι συνάδελφοί του στο Ίδρυμα.

Η μεταλλαγμένη πατάτα, που περιέχει γονίδια αμάραντου, δημιουργήθηκε από τον Άσις Ντάτα του Πανεπιστημίου Γιαβαχαρλάλ Νεχρού στο Νέο Δελχί, ο οποίος είχε στο παρελθόν προσπαθήσει να πουλήσει και να εξασφαλίσει την αποκλειστική εκμετάλλευση της ίδιας γενετικής τεχνολογίας εισάγοντας γονίδια αμάραντου στο ρύζι. Ο Ντάτα συμμετείχε επίσης στην επιτροπή της Διεύθυνσης Βιοτεχνολογίας, η οποία χορηγεί επιδοτήσεις και πιστοποιητικά βιοασφάλειας. Είναι δηλαδή ταυτοχρόνα και χορηγός και αποδέκτης κονδυλίων βιοτεχνολογίας, και ρυθμιστής και ρυθμιζόμενος. Τέτοιου είδους συγκρούσεις αρμοδιοτήτων είναι πολύ διαδεδομένες στη γεωργική βιοτεχνολογία.

Η μεταλλαγμένη πατάτα που προωθείται αυτή τη στιγμή στο πλαίσιο μιας στρατηγικής ενάντια στην πείνα περιέχει γονίδια αμάραντου. Ο αμάραντος υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στα ινδικά Ιμαλάια. Το Ναβντάνια (Navdanya), το κίνημά μας για τη βιολογική γεωργία, προωθεί τη χρήση των προϊόντων του αμάραντου, όπως τα προπαρασκευασμένα δημητριακά, το αλεύρι και τα αρτοποιήματα – πέρα από την παραδοσιακή χρήση του αμάραντου ως νηστίσιμης τροφής.

Σε σύγκριση με τη διατροφή με σιτηρά όπως ο αμάραντος, οι μεταλλαγμένες πατάτες θα προκαλέσουν υποσιτισμό, γιατί θα στερήσουν από παιδιά που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση τις άλλες θρεπτικές ουσίες που υπάρχουν μέσα στον αμάραντο και όχι στην πατάτα. Συνεπώς, η μεταλλαγμένη πατάτα θα επιφέρει έλλειψη σιδήρου και ασβεστίου στα παιδιά. Μια πιο έξυπνη επιλογή θα ήταν να διαδοθεί η καλλιέργεια και η χρήση τέτοιων φανταστικών σπόρων όπως ο αμάραντος. Οι αρχαίοι λαοί των Άνδεων θεωρούσαν τον αμάραντο ιερό. Στην Ινδία αποκαλείται «ραμντάνα» ή σπόρος του θεού. Η ρίζα «αμάρα», τόσο στα ελληνικά όσο και στα σανσκριτικά, υποδηλώνει το αιώνιο και το αθάνατο.

Ο σκοπός των Ντάτα και Παντμανάμπαν για τη μεταλλαγμένη πατάτα είναι να υποσκελίσουν την καλλιέργεια και την κατανάλωση αμάραντου και να προωθήσουν μια μονοκαλλιέργεια, η οποία θα βασίζεται στην παραγωγή και την κατανάλωση της πατάτας. Πρόκειται για μια συνταγή που θα οδηγήσει στη διάβρωση της βιοποικιλότητας και στην πείνα. Είναι απότοκη αυτού που έχω αποκαλέσει «μονοκαλλιέργεια του νου».

Εν πάση περιπτώσει, ο αμάραντος δεν είναι η μοναδική πηγή πρωτεΐνης στην πλούσια βιοποικιλότητα και κουζίνα της Ινδίας. Τα «νταλ» μας, τα όσπρια που συνοδεύουν συστηματικά είτε το ρύζι (dal-chawal) είτε το στάρι (dal-roti), είναι πλούσια σε πρωτεΐνη.
Η κατανάλωση των νταλ και των οσπρίων προσφέρει πολύ υψηλότερα επίπεδα πρωτεΐνης απ’ ό,τι οι μεταλλαγμένες πατάτες. Τα όσπρια είναι επίσης απαραίτητα στη βιώσιμη γεωργία, γιατί οι καλλιέργειές τους δεσμεύουν το άζωτο και προσφέρουν μια οικολογική εναλλακτική λύση απέναντι στα χημικά αζωτούχα λιπάσματα. Τα όσπρια έχουν ακριβύνει, επειδή έγιναν πιο σπάνια λόγω της εξάπλωσης των μονοκαλλιεργειών του σταριού και του ρυζιού στα πλαίσια της πράσινης επανάστασης. Μόνο στο Πουντζάμπ, η έκταση που καλύπτεται από όσπρια μειώθηκε από 13,38% σε 3,48% από το 1966-67 έως το 1985-86. Η παραδοσιακή γεωργία βασιζόταν σε ένα μείγμα από δημητριακά και όσπρια. Νέες πρωτοβουλίες όπως το Ναβντάνια αναβιώνουν τις μεικτές καλλιέργειες με όσπρια για να αυξήσουν τόσο την επισιτιστική όσο και την οικολογική ασφάλεια.

Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα είναι αλληλένδετα με τη διατροφική δικτατορία. Το πρώτο επίπεδο ελέγχου πηγάζει από το γεγονός ότι μια χούφτα από γίγαντες της γενετικής –οι εταιρίες Monsanto, Syngenta, Aventis, Dow και Dupont – ελέγχουν τη γεωργική βιοτεχνολογία. Το δεύτερο επίπεδο ελέγχου πηγάζει από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα μονοπώλια εκμετάλλευσης πάνω στους γενετικά τροποποιημένους σπόρους και φυτά. Το τρίτο επίπεδο ελέγχου ασκείται από τον περιορισμό της ελευθερίας της πληροφόρησης και της επιλογής. Οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες εξαπλώνονται μόνο όπου οι αγρότες στερούνται την ελευθερία πληροφόρησης και επιλογής, εξαιτίας του ελέγχου που ασκούν οι πολυεθνικές και της εξάρτησης από αυτές. Όπου οι καταναλωτές στερούνται το δικαίωμα της γνώσης και της επιλογής, τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα εισάγονται στη διατροφική αλυσίδα. Οι αμερικανοί αγρότες είναι οι πιο παγιδευμένοι απ’ όλους στον έλεγχο των παραγωγικών μέσων και στο μάρκετινγκ των πολυεθνικών.

Οι αμερικανοί πολίτες έχουν στερηθεί τη διατροφική ελευθερία και τη διατροφική δημοκρατία, εξαιτίας των πολυεθνικών που εμποδίζουν τη σήμανση των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων.
Στην Ευρώπη και την Ιαπωνία οι καταναλωτές διαθέτουν ελευθερία επιλογής και αυτή η ελευθερία έχει εμποδίσει τις μεταλλαγμένες τροφές να κατακλύσουν την αγορά.

Στην Αφρική μια δημοκρατική διαδικασία οδήγησε στην άρνηση της Ζάμπια να αποδεχτεί τα μεταλλαγμένα τρόφιμα. O πρόεδρος της Ζάμπια καταδίκασε τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα για την ανευθυνότητά τους, επειδή υποστηρίζουν τις ΗΠΑ και δήλωσε: «Μπορεί να είμαστε φτωχοί και να βιώνουμε διατροφικές ελλείψεις, αλλά δεν είμαστε πρόθυμοι να εκθέσουμε τον κόσμο σε ασαφώς καθορισμένους κινδύνους». Έκανε έκκληση να μην χρησιμοποιηθεί ο λαός της Ζάμπια σαν πειραματόζωα…

Η Διάσκεψη για τη Γη στο Γιοχάνεσμπουργκ το 2002, που οργανώθηκε δέκα χρόνια ύστερα από τη Διάσκεψη του Ρίο, η οποία μας έδωσε τη Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα και το Πρωτόκολλο για τη Βιοασφάλεια, υποβιβάστηκε και αυτή σε μια αγορά για την προώθηση της βιοτεχνολογίας στην Αφρική. Εκατοντάδες αφρικανοί αγρότες και εκπρόσωποι κυβερνήσεων καταδίκασαν την αμερικανική πίεση για την πιεστική προώθηση επισιτιστικής βοήθειας που ήταν μολυσμένη με γενετικά τροποποιημένες ουσίες.

Όπως δήλωσαν εκπρόσωποι της Κοινωνίας των Πολιτών από την Αφρική: «Εμείς, οι ομάδες της Αφρικανικής Κοινωνίας των Πολιτών, που συμμετέχουμε στην Παγκόσμια Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη, η οποία απαρτίζεται από περισσότερες από 45 αφρικανικές χώρες, ενώνουμε τα χέρια μας με τις κυβερνήσεις της Ζάμπια και της Ζιμπάμπουε και με τους λαούς τους αρνούμενοι την αποστολή τροφίμων που είναι μολυσμένα με γενετικά τροποποιημένες ουσίες προς τα αδέρφια μας που λιμοκτονούν:

Αρνούμαστε να χρησιμοποιηθούμε ως χώρος απόθεσης των μολυσμένων τροφών που απορρίπτονται από τις βόρειες χώρες και είμαστε εξοργισμένοι από το συναισθηματικό εκβιασμό που ασκείται σε ανθρώπους που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και σε κατάσταση ανάγκης.
Η περίοδος του λιμού προβλέπεται ότι θα ξεκινήσει στις αρχές του 2003. Επομένως, υπάρχει αρκετός χρόνος για την προμήθεια μη μολυσμένης τροφής.

Υπάρχουν αρκετά τρόφιμα στην υπόλοιπη Αφρική (που έχουν ήδη προσφέρει η Τανζανία και η Ουγκάντα) για να ταΐσουν τις περιοχές που έχουν πληγεί από την ξηρασία.
Η απάντησή μας είναι η ενίσχυση της αλληλεγγύης και της αυτάρκειας στην Αφρική απέναντι σε αυτό το νέο κύμα αποικιοκρατίας μέσω της βιοτεχνολογίας, η οποία στοχεύει στον έλεγχο των γεωργικών συστημάτων μας μέσω της εκμετάλλευσης των σπόρων από τις πολυεθνικές. Θα σταθούμε ενωμένοι για να εμποδίσουμε τη μόλυνση της ηπείρου μας από τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, ως ευθύνη απέναντι στις μελλοντικές γενιές».

Η διοχέτευση μεταλλαγμένων τροφίμων μέσω της επισιτιστικής βοήθειας ήταν το ζήτημα που προκάλεσε τις μεγαλύτερες αντιπαραθέσεις στην Παγκόσμια Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Αντί να εισακούσει τις φωνές του λαού της Αφρικής και να σεβαστεί τη διατροφική κυριαρχία του, ο Κόλιν Πάουελ επέκρινε τις κυβερνήσεις της νότιας Αφρικής, λέγοντας: «Απέναντι στην πείνα, αρκετές κυβερνήσεις της νότιας Αφρικής εμπόδισαν τη διανομή κρίσιμης επισιτιστικής βοήθειας στους πεινασμένους απορρίπτοντας το γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι».
Η νότια Αφρική δεν είναι η μόνη περιοχή όπου η επισιτιστική βοήθεια χρησιμοποιείται για να δημιουργήσει αγορές για τη βιομηχανία της βιοτεχνολογίας. Ύστερα από έναν καταστροφικό κυκλώνα στην Ινδία που σκότωσε 30.000 άτομα, διανεμήθηκε ως επισιτιστική βοήθεια ένα μείγμα καλαμποκιού και σόγιας, παρόλο που ο λαός της Ορίσσα τρέφεται με ρύζι. Η οργάνωσή μας, το Ίδρυμα Ερευνών για την Επιστήμη, την Τεχνολογία και την Οικολογία, ανέλυσε το μείγμα σόγιας-καλαμποκιού και ανακάλυψε ότι ήταν μεταλλαγμένο κατά πλήρη παράβαση της ινδικής νομοθεσίας για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα. Τα κοινωνικά προγράμματα για τις γυναίκες και τα παιδιά που χρηματοδοτούνται από την Παγκόσμια Τράπεζα χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για να επιδοτήσουν τη βιομηχανία της βιοτεχνολογίας και για να ανοίξουν τις αγορές στα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα από την πίσω πόρτα.

Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα διανέμει εδώ και επτά χρόνια μεταλλαγμένα τρόφιμα, χωρίς να ενημερώνει τις παραλήπτριες χώρες και συχνά κατά παράβαση της εθνικής νομοθεσίας των χωρών αυτών.
Στις 10 Ιουνίου 2002, το Φόρουμ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη της Βολιβίας ανακάλυψε ότι ένα δείγμα της επισιτιστικής βοήθειας της USAID που ελέγχθηκε βρέθηκε θετικό αναφορικά με την παρουσία αραβόσιτου Starlink, ένα είδος μεταλλαγμένου καλαμποκιού που δεν ενδείκνυται για κατανάλωση από ανθρώπους, αφού οι γιατροί έχουν εκφράσει ανησυχίες για ενδεχόμενες αλλεργικές παρενέργειες. Η επισιτιστική βοήθεια προς την Κολομβία βρέθηκε να είναι γενετικά τροποποιημένη κατά 90%.

Υπάρχουν πολύ σημαντικά προβλήματα τα οποία σχετίζονται με την επισιτιστική βοήθεια που
χρησιμοποιείται για την προώθηση των βιοτεχνολογικών προϊόντων στην αγορά. Πρώτον, υπάρχει το ζήτημα της αυξανόμενης πείνας και έλλειψης τροφίμων ως αποτέλεσμα της καταστροφής της οικολογικής και επισιτιστικής ασφάλειας. Η λύση στην επισιτιστική ανασφάλεια είναι η ενίσχυση της οικολογικής ανθεκτικότητας των γεωργικών συστημάτων μέσω της βιοποικιλότητας και της βιώσιμης γεωργίας και η ενίσχυση της οικονομικής ανθεκτικότητας των τοπικών κοινοτήτων μέσω της διατροφικής κυριαρχίας.

Δεύτερον, όταν οι χώρες που αντιμετωπίζουν έλλειψη τροφίμων δε θέλουν μεταλλαγμένα τρόφιμα, η επιλογή τους πρέπει να γίνεται σεβαστή από την αληθινά ανθρωπιστική βοήθεια. Υπάρχουν αρκετά μη μεταλλαγμένα τρόφιμα στον κόσμο. Η νότια Αφρική χρειαζόταν ένα εκατομμύριο τόνους σιτηρών για να αντιμετωπίσει την επισιτιστική κρίση: 1,16 εκατομμύρια τόνοι μη μεταλλαγμένου αραβόσιτου υπάρχουν στην Κένυα, την Τανζανία, την Ουγκάντα και τη Νότια Αφρική. Η ποσότητα που είναι διαθέσιμη στην παγκόσμια αγορά είναι παραπάνω από τη διπλάσια. Η ΕΕ ανακοίνωσε ότι θα προσφέρει στη νότια Αφρική 30 εκατομμύρια ευρώ για να προμηθευτεί μη μεταλλαγμένα τρόφιμα ως επισιτιστική βοήθεια. Η Ινδία έχει αποθέματα 65 εκατομμύρια τόνους μη μεταλλαγμένων τροφίμων, που μπορεί να διαθέσει για λιγότερο από $0,10 το κιλό. Υπάρχουν άφθονες εναλλακτικές λύσεις απέναντι στα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα. Ο εξαναγκασμός σε περιόδους έκτακτης ανάγκης συνιστά απάνθρωπη πρακτική και όχι ανθρωπιστική βοήθεια.

Πρόσφατα η Ινδία απέρριψε μια αποστολή 10.000 τόνων καλαμποκιού ως επισιτιστική βοήθεια, γιατί ήταν μολυσμένο με καλαμπόκι Starlink.
Το παράδοξο να εισάγει η Ινδία όλο και μεγαλύτερες ποσότητες επισιτιστικής βοήθειας, ενώ 65 εκατομμύρια τόνοι σαπίζουν στις αποθήκες της, δείχνει ότι η επισιτιστική ανασφάλεια δεν είναι αποτέλεσμα της υπονόμευσης της επισιτιστικής ασφάλειας, αλλά προκαλείται από την υπονόμευση της διατροφικής κυριαρχίας και της διατροφικής δημοκρατίας. Το δημοκρατικό έλλειμμα είναι που επιτρέπει την εξάπλωση των μεταλλαγμένων τροφίμων. Η επισιτιστική ασφάλεια αποτελεί μια δημοκρατική πρόκληση τόσο για το Βορρά όσο και για το Νότο, τόσο για τους πλούσιους όσο και για τους φτωχούς, τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους καταναλωτές. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να αποκαλείται ελεύθερη εάν ενεργεί κατά παράβαση της διατροφικής δημοκρατίας.

Η Βαντάνα Σίβα είναι διευθύντρια του Ιδρύματος Ερευνών για την Επιστήμη, την Τεχνολογία και την Οικολογία. Αυτό το άρθρο προέρχεται από μια ομιλία που δόθηκε στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ζωής, το Φεβρουάριο του 2003.

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παπαδάκης

Σημειώσεις:
1) Το μπούσελ είναι μονάδα μέτρησης όγκου στην Αμερική, όπου 1 μπούσελ ισούται με 35,24 λίτρα. Το έικρ χρησιμοποιείται συχνά για να δηλώσει εκτάσεις γης στις αγγλοσαξονικές χώρες, όπως το στρέμμα στην Ελλάδα. 1 έικρ ισούται με 4,047 (περίπου τέσσερα) στρέμματα. (Σ.τ.Μ.)
2) 1 κουίνταλ ίσον 100 κιλά. (Σ.τ.Μ.)

ΣΑΟΥΛ ΛΑΝΤΑΟΥ: Η ΟΡΓΗ ΒΑΘΑΙΝΕΙ

«Πιστεύω ότι τα τραπεζικά ιδρύματα είναι περισσότερο επικίνδυνα για τις ελευθερίες μας απ’ όσο οι ετοιμοπόλεμες στρατιές. Εάν ο αμερικανικός λαός επιτρέψει κάποτε στις ιδιωτικές τράπεζες να ελέγξουν τη χρηματική ρευστότητα, πρώτα με τον πληθωρισμό και ύστερα με την ύφεση, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις που αναπτύσσονται γύρω από αυτέ, θα στερήσουν από το λαό όλη την περιουσία του, ώσπου κάποια μέρα τα παιδιά του θα ξυπνήσουν άστεγα στη γη που πάτησαν οι πατέρες τους». -Thomas Jefferson, 1802

«Είναι χειρότερο απ’ ό,τι μπορείτε να φανταστείτε», μου εμπιστεύτηκε ένα μέλος του Κογκρέσου, αναφερόμενο στην καθοδική πορεία της οικονομίας. «Εμείς δώσαμε όλα αυτά τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια στους τραπεζίτες για να τα δανείσουν και αυτοί ούτε τα δάνεισαν και εξακολουθούν να ζητάνε περισσότερα. Οι τραπεζίτες δε γνωρίζουν τι κάνουν και ούτε ο Τιμ Γκάιθνερ (υπουργός οικονομίας των ΗΠΑ) γνωρίζει τι κάνει. Όλοι ξέρουμε ότι αυτή είναι η χειρότερη οικονομική ύφεση της ζωής μας».

Ενώ ξεδιπλώνονται οι υπόγειες προσπάθειες που καταβάλει κάθε γερουσιαστής στην Ουάσιγκτον για να αρπάξει για την περιοχή ή την πολιτεία του κάτι από τον προϋπολογισμό, οι φτωχοί θα πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν. Έχουν ήδη χάσει ή πρόκειται να χάσουν σπίτια, δουλειά και υγειονομική περίθαλψη. Αυτοί που ανήκουν στην τάξη των πλουσίων εστιάζουν στο μεγαλύτερο πρόβλημά τους: στην ιδιοκτησία τους, η οποία, στις ηθικές τους αξίες, βρίσκεται ψηλότερα από τη ζωή και την ευημερία εκείνων που δεν έχουν τίποτα ή έχουν λίγα.

Οι υπόλοιποι κυρίαρχοι του σύμπαντος στη Γουόλ Στριτ εμμένουν στην ιδέα τού δικού τους αλάθητου. «Ο Ντούτσε έχει πάντα δίκιο», είπε o Μουσολίνι για τον εαυτό του πριν τον απαγχονισμό του.

Οι καπιταλιστές περιέργως πιστεύουν στον καπιταλισμό και έχουν καταβάλει όλη τους την ενέργεια στη διάδοση του όρου. Οι υποστηρικτές τους έχουν πείσει πολλούς εργαζόμενους ανθρώπους ότι ο καπιταλισμός και η αμερικανική σημαία πάνε μαζί. Ο καπιταλισμός σημαίνει ελευθερία, οπότε η ιδέα της εθνικοποίησης των τραπεζών φαντάζει στο μυαλό τους σαν ολοκαύτωμα.

Οι μεγάλοι τραπεζίτες και οι εταίροι τους συνδέονται με την πολιτική εξουσία, που βρίσκεται ένα βήμα από κάτω τους, πετώντας απλώς λεφτά στους πολιτικούς, οι οποίοι ευχαρίστως τα αρπάζουν. Επιχορηγούν, επίσης, προπαγανδιστικές θεωρίες, οι ειδικοί των οποίων αναλαμβάνουν να εξηγήσουν στον ευκολόπιστο λαό γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή πόλεμο για να διαδώσουν την ελευθερία (δηλαδή τον καπιταλισμό).

Μετρήστε τα θύματα αυτής της υπεροπτικής αντίληψης. Από τον πόλεμο της Κορέας το 1950-53, οι αμερικανικές δυνάμεις έχουν ανατρέψει βίαια – ή προσπάθησαν να ανατρέψουν – κυβερνήσεις στο Βιετνάμ, το Λάος, την Κολομβία, τη Χιλή, τη Δομινικανή Δημοκρατία, το Ελ Σαλβαδόρ, τη Νικαράγουα, τη Βραζιλία, το Ιράν και την Ινδονησία. Επιπλέον, ενθάρρυναν στρατιωτικά πραξικοπήματα σε πολλά άλλα κράτη στον τρίτο κόσμο.

Μέχρι την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές του 1990, ο πόλεμος ενάντια στον κουμμουνισμό δικαιολογούσε τις επεμβάσεις. Από τότε, το ρόλο του δαίμονα που πριν έπαιζαν οι κόκκινοι τώρα τον έχουν οι τρομοκράτες. Γι' αυτό το Αφγανιστάν και το Ιράκ προστέθηκαν στον κατάλογο των κρατών - θυμάτων, με το Πακιστάν να κινείται αργά προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι πόλεμοι – στο όνομα της προστασίας της ελευθερίας - κοστίζουν τις ζωές πολλών Αμερικανών ανδρών και γυναικών και ακόμη περισσότερων ντόπιων. Η ερώτηση για το αν άξιζε η θητεία σε οποιονδήποτε από τους πολέμους στην Κορέα, το Βιετνάμ και τον Περσικό Κόλπο, έχει καταστεί ισοδύναμη με την αμφισβήτηση της ίδιας της σημαίας.

Τα ίδια λόγια ακούγονται μουδιασμένα στην αρχή όλων των νέων πολέμων. Ο πρόεδρος ζητά από τους νέους να πολεμήσουν γιατί απειλείται η ελευθερία του έθνους. Έχοντας εκστομίσει τις μαγικές λέξεις, ο πρόεδρος στη συνέχεια αντλεί λεφτά από τους φορολογούμενους για να «κερδίσει» τη δίκαιη μάχη. Η επίσημη γλώσσα θεωρεί ότι «εμείς» είμαστε οι καλοί και αυτοί που μας αντιστέκονται είναι οι κακοί. Ακούστε τι είπε ο Ντέιβιντ Πετρέους, στρατηγός των αμερικανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, σε Αμερικανούς και Ευρωπαίους που παρευρίσκονταν σε ένα συνέδριο για την ασφάλεια. «Για να κερδίσουμε τον Αφγανοπακιστανικό πόλεμο, χρειάζεται να ανακαλύψουμε και να διαχωρίσουμε τις αντιδραστικές από τις συμβιβαστικές φωνές, προσπαθώντας να δημιουργήσουμε τις συνθήκες που μπορούν να καταστήσουν τις “συμβιβαστικές” φωνές ως μέρος της λύσης του προβλήματος, ακόμα κι αν χρειαστεί να σκοτώσουμε, να αιχμαλωτίσουμε ή να εξαφανίσουμε τις αντιδράσεις" (Remarks at 45th Munich Security Conference, 8 Φεβρ. 2009). Φανταστείτε έναν κορυφαίο βρετανό στρατηγό το 1776 να κάνει παρόμοιες παρατηρήσεις στους συναδέλφους του σχετικά με τον πληθυσμό των αμερικανικών αποικιών.

Με τον όρο «συμβιβαστικές» φωνές εννοεί αυτούς που οι ΗΠΑ μπορούν να εξαγοράσουν ή να εκφοβίσουν ώστε να συνεργαστούν μαζί τους για την επίτευξη των στόχων τους. Κάποιοι θα μπορούσαν να τους αποκαλέσουν και προδότες. Στη συνέχεια, αφού οι αμερικανικές δυνάμεις αποσυρθούν και οι «φιλικά προσκείμενοι» σε αυτές γίνουν παρίες στην ίδια τους τη χώρα, η αμερικανική κυβέρνηση, συμβιβαστικά, ίσως να φέρει κάποιους από αυτούς στις ΗΠΑ, όπως έγινε με κάποια μέλη των Hmong μετά τον πόλεμο στο Βιετνάμ.

Ο Μπους έστειλε στρατιωτικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν τον Οκτώβριο του 2001 για να βρει και να σκοτώσει τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Με κάποιον τρόπο, η αρχική αυτή αποστολή μετατράπηκε σε μια προσπάθεια επιβολής των αμερικανικών αποφάσεων στους Αφγανούς. Αυτό δε λειτούργησε ούτε στην Κορέα ούτε στο Βιετνάμ ούτε και σε κανένα άλλο μέρος που οι αμερικανικές δυνάμεις προσπάθησαν να εξαγάγουν τον παρηκμασμένο τρόπο ζωής μας σε ανθρώπους με άλλη κουλτούρα. Κόστισε όμως πολύ ακριβά.

Η σκληρή πραγματικότητα, που δεν αναφέρθηκε από τα αμερικανικά μίντια, είναι ότι οι ΗΠΑ, παρά την τεχνολογική υπεροχή και τη στρατιωτική τους δύναμη δεν κέρδισαν στην Κορέα ή στο Βιετνάμ, πετσόκοψαν το Λάος και εγκατέλειψαν την Κολομβία σε τέτοια τραγική κατάσταση που οι αιμοσταγείς Κόκκινοι Χμερ κατόρθωσαν να πάρουν την εξουσία και να σφάξουν μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Παρόμοια, οι «ειδικοί» της πολιτικής της Ουάσιγκτον δε συνειδητοποίησαν το γεγονός ότι όλες οι υποκινούμενες από τη CIA δικτατορίες δεν άντεξαν πολύ. Πράγματι, οι συνέπειές τους στο Ιράν και στη Γουατεμάλα είναι ακόμη σε εξέλιξη.

Οι δικτατορίες στη Βραζιλία και τη Χιλή διάβρωσαν τη στρατιωτική εξουσία στις χώρες αυτές και έφεραν στην προεδρία σοσιαλιστές οι οποίοι αψήφησαν την Ουάσιγκτον, πράγμα το οποίο δε θα είχε επιτραπεί 50 χρόνια πριν. Αλλά πόσοι από τους ισχυρούς στην πρωτεύουσα αναρωτιούνται όταν φτάνει η στιγμή του προϋπολογισμού: πώς μπορούμε να αντέξουμε, οικονομικά, να δαπανάμε σε πολέμους, τους οποίους ποτέ δε φαίνεται να κερδίζουμε, ενώ η κατάσταση της οικονομίας μας είναι ουσιαστικά υπό κατάρρευση;

Ο τρέχον στρατιωτικός προϋπολογισμός συντηρεί: «268 βάσεις στη Γερμανία, 124 στην Ιαπωνία και 87 στη Νότια Κορέα. Άλλες είναι διασκορπισμένες ανά τον κόσμο σε μέρη όπως η Αρούμπα και η Αυστραλία, η Βουλγαρία και το Μπαχρέιν, η Κολομβία και η Ελλάδα, το Τζιμπουτί, η Αίγυπτος, το Κουβέιτ, το Κατάρ, η Ρουμανία, η Σιγκαπούρη και φυσικά το Γκουαντάναμο στην Κούβα - για να αναφέρω ενδεικτικά μόνο κάποιες. Ανάμεσα στις εγκαταστάσεις που θεωρούνται κριτικής σημασίας για την εθνική ασφάλειά της Αμερικής είναι ένα χιονοδρομικό κέντρο στις Βαυαρικές Άλπεις, κάποια θέρετρα στη Σεούλ και το Τόκυο και 234 γήπεδα γκολφ που διαχειρίζεται το Πεντάγωνο παγκοσμίως». (David Vine, The Costs of Empire: Can We Really Afford 1,000 Overseas Bases? FPIF, 10 Μαρτίου)

Όπως με διαβεβαίωσε μέλος του Κογκρέσου, «το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να αναχαιτίσει αυτή τη στρατιωτική δραστηριότητα είναι να συνειδητοποιήσει ο κόσμος πόσα πολλά σκορπάμε σε μια ανοησία. Αυτή πρόκειται να κοστίσει περισσότερα τρισεκατομμύρια δολάρια από αυτά που έχουμε δει σε αυτόν το γύρο εγγυήσεων προς τις τράπεζες. Ο κόσμος πρέπει να αρχίσει να ρωτάει για το στρατιωτικό προϋπολογισμό όπως ακριβώς ρωτάει για τα χρήματα που δίνονται στις τράπεζες. Όλες αυτές οι επενδύσεις εγγυώνται άραγε τη σταθερότητα;»

Οι πλούσιοι και οι ισχυροί σκέφτονται κυρίως πώς θα διατηρήσουν και θα αυξήσουν τον πλούτο και τη δύναμή τους. Ο πρόεδρος Ομπάμα πρέπει να συνειδητοποιήσει, ωστόσο, ότι η έκτακτη ανάγκη δεν του δίνει το δικαίωμα να κάνει αφαίμαξη μόνο στα δικά μας περιουσιακά μας στοιχεία, αλλά και στην περιουσία των πλουσίων, προκειμένου να αντιμετωπίσει εκείνες τις καταστάσεις που απειλούν το κοινό καλό.

Έχει γίνει προφανές σε εκατομμύρια ανθρώπους ότι το κράτος αντιμετωπίζει μια σοβαρή κρίση. Ένα χρόνο πριν, ποιος θα μπορούσε να προβλέψει ότι το Κογκρέσο θα χρηματοδοτούσε τράπεζες και τεραστίων διαστάσεων ασφαλιστικούς γίγαντες, η GM θα ακροβατούσε στο όριο της χρεοκοπίας και ο παραμυθένιος τρόπος ζωής μας θα αποτελούσε ανέκδοτο για εκατομμύρια από τις πρόσφατα χρεοκοπημένες οικογένειες.

Σύντομα, πολύς κόσμος θα αναρωτηθεί: αφού χρηματοδοτούμε τις τράπεζες, τότε δε θα έπρεπε να τις ελέγχουμε – ή ακόμη καλύτερα να περιέλθουν στην ιδιοκτησία μας; Οι τραπεζίτες τα θαλάσσωσαν. Γιατί πρέπει να παίρνουν τα λεφτά μας; Ίσως να αναρωτηθούν επιπλέον: γιατί πρέπει το Κογκρέσο να συνεχίζει να χρηματοδοτεί με περίπου 750 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο ένα μαζικό στρατιωτικό μηχανισμό ο οποίος δεν έχει κερδίσει κανέναν πραγματικό πόλεμο από το 1945;

O Saul Landau είναι μέλους του Institute for Policy Studies και συγγραφέας του A BUSH AND BOTOX WORLD (Counterpunch A/K). Οι ταινίες του είναι διαθέσιμες σε μορφή dvd στη διεύθυνση: www.roundworldproductions.com

Μετάφραση: Σοφία Παπαγιαννάκη

ΤΖΟΡΤΖ ΜΟΝΠΑΪΟΤ: ΥΠΟΔΟΥΛΗ ΓΝΩΣΗ

Τη χρηματοδότηση για την ακαδημαϊκή έρευνα την έχουν αναλάβει εξολοκλήρου οι εταιρίες.

Γιατί ο διευθυντής του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας είναι ένας κατασκευαστής τεχνητών χεριών; Γιατί ο διευθυντής στο Συμβούλιο για την Έρευνα του Φυσικού Περιβάλλοντος είναι επικεφαλής μιας κατασκευαστικής εταιρίας; Γιατί ο διευθυντής μιας κτηματομεσιτικής εταιρίας είναι υπεύθυνος για τη χρηματοδότηση της ανώτατης εκπαίδευσης στην Αγγλία;

Επειδή τα πανεπιστήμιά μας μετατρέπονται από την κυβέρνηση σε ερευνητικά τμήματα των μεγάλων εταιριών. Τα πανεπιστήμια δεν επιδιώκουν πια τη γνώση για τη γνώση: τώρα η υπέρτατη φιλοδοξία τους είναι πως θα βρουν τρόπους να βγάλουν χρήματα.

Στο τέλος του περασμένου μήνα έλαβε χώρα μια σιωπηλή ακαδημαϊκή επανάσταση, η οποία αποσιωπήθηκε από τα ΜΜΕ. Τα συμβούλια ερευνών που παρέχουν το 90% της χρηματοδότησης για την ακαδημαϊκή έρευνα στη Βρετανία, έθεσαν ένα νέο όρο για όσους ζητούν επιχορηγήσεις: τώρα θα πρέπει να περιγράφουν τα οικονομικά αποτελέσματα της έρευνας που θέλουν να διεξάγουν. Σύμφωνα με τα συμβούλια, ως αποτέλεσμα ορίζεται η «πρακτική συνεισφορά» της έρευνας στην κοινωνία και την οικονομία. Όμως πώς μπορεί κανείς να περιγράψει την πρακτική συνεισφορά μιας έρευνας που στηρίζεται σε υποθέσεις, πριν καν αυτή διεξαχθεί;

Η γενική ιδέα, σύμφωνα με την κυβέρνηση, είναι να μεταφέρει τη θεωρητική γνώση από τα πανεπιστήμια στη βιομηχανία, ενισχύοντας έτσι την οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου και βοηθώντας τη χώρα να βγει από την ύφεση. Γενικά, αυτό δεν είναι κάτι το μεμπτό. Εντούτοις, θέτοντας αυτό ως βασικό όρο για την επιδίωξη της γνώσης, σίγουρα δε μας πλουτίζει, αλλά μας κάνει φτωχότερους, ενώ τα θαύματα του σύμπαντος υποβιβάζονται σε αριθμούς λογιστικών βιβλίων.

Φανταστείτε τον Κάρολο Δαρβίνο να συμπληρώνει την αίτησή του πριν ξεκινήσει το ταξίδι του με το Μπινγκλ. «Εξηγήστε ποιος θα είναι ο πιθανός αντίκτυπος της έρευνάς σας στην υγεία, τον πλούτο και την κουλτούρα του έθνους. Για παράδειγμα: πώς θα ενισχύσει την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα και ιδιαίτερα την οικονομική ανταγωνιστικότητα του Ηνωμένου Βασιλείου… Ποια είναι τα ρεαλιστικά χρονικά περιθώρια μέσα στα οποία θα γίνουν ορατά τα οφέλη της έρευνας;» Αν ο Δαρβίνος εξαρτιόταν από την επιχορήγηση κάποιου βρετανικού συμβουλίου έρευνας δε θα είχε ξεκινήσει ποτέ το ταξίδι του.

Βέβαια η κυβέρνηση επιμένει ότι τίποτα ουσιαστικό δεν έχει αλλάξει και ότι ισχύει ακόμη η Αρχή Χαλντέιν, που ορίζει ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να ανακατεύεται στις αποφάσεις για την έρευνα. Οι υπουργοί λένε ότι μόνο τα συμβούλια ερευνών πρέπει να αποφασίζουν ποια έρευνα θα πάρει επιχορήγηση.

Πρόκειται, όμως, για απάτη όμοια μ’ αυτήν που μεταχειρίζονται οι ιδιοκτήτες εφημερίδων. Κάποιοι απ’ αυτούς ισχυρίζονται ότι δεν παρεμβαίνουν στις αποφάσεις που παίρνουν οι εφημερίδες τους. Παρ’ όλα αυτά προσλαμβάνουν αρχισυντάκτες που υποστηρίζουν τις ίδιες ιδέες μ’ αυτούς και ξέρουν ακριβώς τι πρέπει να περιμένουν απ’ αυτούς. Με την ίδια λογική, οι διευθυντές των πέντε συμβουλίων που χρηματοδοτούν τις επιστημονικές έρευνες και οι διευθυντές των τριών συμβουλίων που χρηματοδοτούν την ανώτατη εκπαίδευση (παρέχοντας το συντριπτικό ποσοστό χρηματοδότησης των πανεπιστημίων) είναι ή ήταν ανώτερα στελέχη εταιριών.

Όλοι αυτοί οι διευθυντές είναι υπό την επιτήρηση του υπουργού Επιστήμης και Καινοτομίας, Λόρδου Ντρέισον. Αυτός πριν γίνει υπουργός διετέλεσε διευθυντικό στέλεχος σε μια φαρμακευτική εταιρία με την επωνυμία PowderJect. Είχε αναμειχθεί σε ένα σκάνδαλο που για πολλούς συμβολίζει την απουσία αποτελεσματικών φραγμών ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις εμπορικές εταιρίες.

Στις 30 Νοεμβρίου 2001 η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να αγοράσει μεγάλες ποσότητες εμβολίου για την ευλογιά, το Lister strain. H μόνη εταιρία που διέθετε την απαιτούμενη ποσότητα ήταν η Bavarian Nordic. Στις 6 Δεκεμβρίου 2001 ο Πωλ Ντρέισον ήταν ανάμεσα στους επιχειρηματίες που γευμάτισαν με τον τότε πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ. Την ίδια περίοδο περίπου, ο Ντρέισον έκανε δωρεά στο Εργατικό Κόμμα 50.000 αγγλικές λίρες. Λίγο αργότερα, η κυβέρνηση θέλησε να αγοράσει το εμβόλιο από την Bavarian Nordic, αλλά έμαθαν ότι ήταν αργά, αφού η PowderJect είχε αγοράσει τα δικαιώματα αποκλειστικής διανομής στη Βρετανία. Έτσι η κυβέρνηση έπρεπε να αγοράσει το εμβόλιο από την εταιρία του Ντρέισον. Πλήρωσε 32 εκατομμύρια λίρες στην PowderJect· 20 εκατομμύρια λίρες περισσότερες από όσες πλήρωσε η PowderJect στην Bavarian Nordic. O Τόνι Μπλερ και o Πωλ Ντρέισον αρνήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με το εάν το Lister strain συζητήθηκε στο πρόγευμα στην Ντάουνινγκ Στριτ. Δεν έγινε σαφές εάν ο Λόρδος Ντρέισον ήταν ενήμερος τότε για την κυβερνητική απόφαση να επιλέξει το Lister strain.

Η περίπτωση του Ντρέισον μοιάζει με τη περίπτωση του Σερ Τζον Κίσχολμ, του προέδρου του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας. Ο Κίσχολμ είχε ιδρύσει μια εταιρία στρατιωτικού λογισμικού, πριν γίνει κυβερνητικό στέλεχος στην Υπηρεσία Αμυντικών Ερευνών. Ηγήθηκε της προσπάθειας μετατροπής της Υπηρεσίας σε εμπορική εταιρία με όνομα QinetiQ, μέσα από μια διαδικασία ιδιωτικοποίησης που ολοκληρώθηκε όταν ο Ντρέισον ήταν υπουργός Αμυντικών Δαπανών. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ο Σερ Τζον, πλήρωσε 129.000 λίρες για να αποκτήσει μετοχές της εταιρίας. Αυτές εκτινάχθηκαν στα 26 εκατομμύρια λίρες όταν η QinetiQ ξεκίνησε τη λειτουργία της. Ο πρώην διευθυντής της Υπηρεσίας Αμυντικών Ερευνών περιέγραψε το γεγονός ως «απληστία της άρχουσας τάξης». Ο Λόρδος Γκίλμπερτ, πρώην υπουργός Αμυντικών Δαπανών επισήμανε ότι «ειλικρινά, τα χρήματα που κέρδισαν οι ανώτατοι δημόσιοι λειτουργοί ήταν κάτι το επαίσχυντο. Αυτοί δεν συνεισέφεραν τίποτα στην πρόοδο της εταιρίας, αλλά ήταν η δουλειά του ερευνητικού προσωπικού που έκανε τη διαφορά». Ο Σερ Τζον Κίσχολμ παραμένει πρόεδρος της QinetiQ. Υπάρχει κανείς εκτός κυβέρνησης ο οποίος να πιστεύει ότι τέτοιοι άνθρωποι πρέπει να επιβλέπουν την επιστημονική έρευνα σ’ αυτή τη χώρα; […]

Οι εκθέσεις που γράφονται τώρα για τα οικονομικά αποτελέσματα φροντίζουν ώστε όλοι οι επιστήμονες να γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι δραστηριότητες των πανεπιστημίων είναι πλέον εμπορικές. Οι διακηρύξεις της κυβέρνησης αναφέρουν ότι τα πανεπιστήμια «παρέχουν ήδη κίνητρα (όπως οι αξιολογήσεις για τις προαγωγές)» για να πείσουν τους ερευνητές να συνεργαστούν με τις επιχειρήσεις. Εάν βέβαια μια έρευνα δεν πρόκειται να αποφέρει χρήματα για κάποιον, είναι απίθανο να συνεχιστεί.

Ακόμη και αν κρίνουμε την τακτική αυτή από τους στόχους της, δεν έχει νόημα. Η μακροπρόθεσμη υγεία της οικονομίας της γνώσης εξαρτάται από τις έρευνες που στηρίζονται σε θεωρητικές υποθέσεις και δεν έχουν άμεσα εφαρμόσιμα αποτελέσματα: όταν οι επιστήμονες είναι ελεύθεροι να επιδιώκουν το πάθος τους είναι πιο πιθανό να κάνουν τη μεγαλειώδη τυχαία ανακάλυψη που μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία και την οικονομία τεράστια και απρόβλεπτα οφέλη. Εάν όμως οι επιστήμονες είναι αναγκασμένοι να συνεργάζονται με τη βιομηχανία, είναι πιθανότερο να προχωρήσουν σε εφαρμογές της υπάρχουσας γνώσης, παρά να θελήσουν να επεκτείνουν τα όρια του επιστητού.

Η γνώση, όμως, δεν έχει να κάνει μόνο με τα οφέλη. Έχει να κάνει με το αξιοθαύμαστο, με την κατανόηση του κόσμου, με την ομορφιά. Πολλές γνώσεις που αποκτούμε ίσως και να μην έχουν πρακτική εφαρμογή, αλλά κάνουν τον κόσμο ομορφότερο μέρος με μια έννοια που ο Λόρδος Ντρέισον και οι όμοιοί του πρέπει να πασχίσουν πολύ για να την αντιληφθούν.

Δημοσιεύτηκε στην Guardian 12-5-2009.
Ο George Monbiot είναι οικολόγος ακτιβιστής, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Αρθρογραφεί στο Ζmagazine και στην αγγλική εφημερίδα Guardian. www.monbiot.com

Μετάφραση: Μαρία Πατεράκη

Lord Drayson, 17-11-2008. Ομιλία στην British Venture capital Association.http://www.dius.gov.uk/news_and_speeches/speeches/lord_drayson/venture
http://www.epsrc.ac.uk/ResearchFunding/HowToApply/EIFAQs.htm
http://www.epsrc.ac.uk/CMSWeb/Downloads/Other/EIGuidanceForApplicants.pdf
http://www.guardian.co.uk/uk/2004/jun/29/politics.freedomofinformation
http://www.guardian.co.uk